EKSPLORER ANTYCZNY

W II tysiącleciu p.n.e. (ok. XII i XII w.) Achajowie wyparli z półwyspu rdzenną ludność. Nie do końca wiadomo, skąd Achajowie przybyli na półwysep peloponeski. Znalezione przez niemieckiego archeologa Schliemanna w grobach mykeńskich artefakty wskazują, że była to już dość wysoko rozwinięta kultura, potrafiąca nie tylko wznosić niezwykle potężne budowle, ale wytwarzać pięknie zdobioną broń z brązu, złota, srebra, kości słoniowej i bursztynu. Od VII wieku p.n.e., już po upadku potężnych Myken i "wiekach ciemnych", Peloponez zdominowała Sparta, późniejsza założycielka Związku Peloponeskiego, budując lokalne imperium, aż do klęski zadanej jej przez Teby pod Leuktrami w roku 371 p.n.e. 

W tym czasie już znaczenia kultu religijnego i sportowego nabrała Olimpia w regionie Grecja Zachodnia. Już w XII wieku p.n.e. Olimpia była znaczącym ośrodkiem kultu Zeusa. W V w. p.n.e. wzniesiono świątynię, poświęconą Zeusowi, która ówczesnie była największą budowlą sakralną na całym Peloponezie. Wewnątrz przybytku umieszczono imponujący 13-metrowy posąg boga wykonany przez samego Fidiasza, uznany za jeden z siedmou cudów świata. Wcześniej, bo na przełomie VII i VI w. p.n.e. powstała tam świątynia Hery. Od VIII w. p.n.e organizowano w Olimpii panhelleńskie igrzyska dla ktorych zbudowano ogromny stadion oraz wiele obiektów na potrzeby zawodników startujących w sportowych zmaganiach. W Olimpii znajdziemy Muzeum Archeologiczne, Muzeum Archimedesa oraz niezwykle interesujące Muzeum Historii Igrzysk Olimpijskich.

Peloponez może się poszczycić położonym nad Zatokę Sarońską, największym obok wyspy Kos i Pergamonu w Anatolii, sanktuarium Asklepiosa (Asklespiejon) – boga medycyny. Zlokalizowany w Epidauros, gdzie od VI wieku p.n.e. istniała świątynia zbudowana według projektu Teodotosa ok. 370-380 p.n.e. z chryzelefantynową statuą boga o 7 m wysokości siedzącego na tronie z jedną ręką wspartą na lasce, a drugą spoczywającą na głowie węża, z psem leżącym u stóp. Rzeźbę wykonał Trasymedes z Paros. Oprócz znaczenia sakralnego miejsce odgrywało rolę szpitala-zdrowiska, gdzie przez 500 lat Epidauros było miejscem pielgrzymek starożytnych Greków, licząc na pomoc w chorobie i uzdrowienie.
Jednak tym co robi największe wrażenie jest odkryty dopiero w 1881 roku antyczny teatr, który został zbudowany ok. roku 330 p.n.e. przez Polikleta Młodszego, rzeźbiarza i architekta z pobliskiego miasta Argos. Ten cud architektury antycznej słynie ze wspaniałej akustyki, gdzie dźwięk dociera wszędzie z takim samym natężeniem i równie wyraźnie.
Oprócz sanktuarium Asklepiosa i biblioteki, na terenie Epidauros znajdowały się świątynia Artemidy, katagogejon (hotel dla pielgrzymów), gimnazjon z palestrą, oraz stadion o dł. 181 m, oraz miejscowe muzeum archeologiczne, które okazuje się niezwykle bogate w świetnie zachowane artefakty odnalezione w Epidauros.

Mykeny (1550-1150 p.n.e.)

Mykeny, gniazdo niezwykle prężnego i wojowniczego ludu, który podczas swojej ekspansji zajął osłabioną po straszliwej katastrofie w wyniku wybuchu wulkanu Kretę, ok. 1450 roku p.n.e., i przyczynił się tym samym do wyginięcia pierwotnej kultury minojskiej. Mieszkańcami Myken byli Achajowie, którzy niejednokrotnie z Peloponezu podejmowali łupieżcze wyprawy wojenne. Największa i najgłośniejsza z nich, skierowana przeciwko Troi, została utrwalona przez Homera w  Iliadzie. Achajowie władali nie tylko w Mykenach, mieli też twierdze w Pylos i Tirynsie,ale zakładali również kolonie na Cyprze, w Pamfilii i Rodos.

Olimpia  (776 p.n.e. - 390 n.e.)

Olimpia, najważniejsze miejsce kultu Zeusa, gdzie odbywały się co 4 lata igrzyska panhelleńskie, zwanymi od tego miejsca olimpijskimi. To na tym wzgórzu, według mitu, Zeus pokonał swego ojca Kronosa i stał się najważniejszym bogiem. W 776 p.n.e. u stóp wzgórza, gdzie wzniesiono sanktuarium poświęcone Zeusowi, (ok. 1000 p.n.e.) odbyły się pierwsze igrzyska. Od tej chwili igrzyska stały się podstawą rachuby czasu liczonego olimpiadami, tj. czteroletnimi okresami pomiędzy igrzyskami olimpijskimi (podawano kolejną olimpiadę, a w jej ramach rok: np. drugi rok osiemdziesiątej trzeciej olimpiady). Nie były to wprawdzie jedyne odbywające się w starożytności imprezy sportowe, ale posiadały największą rangę. Innymi panhelleńskimi zawodami były igrzyska pytyjskie ku czci Apollina w Delfach, istmijskie na Istmie Korynckim poświęcone Posejdonowi oraz nemejskie w Nemei dla Zeusa.  

Epidauros (VI w. p.n.e. do IV wieku n.e.)

Asklepios według mitologii był synem Apollina i nimfy Koronis. Apollo oddał syna na wychowanie do znanego z biegłości w sztuce lekarskiej centaura Chirona. Opanował do tego stopnia medycynę, że zaczął wskrzeszać zmarłych. Umiejętność tę nabył od czasu pewnego wydarzeniu w młodości, gdy mały Asklepios zadusił węża i wtedy podpezł do niego inny wąż i podał mu zioło, które go ożywiło. Asklepios prędko wyrwał mu część rośliny z pyska, którą zachował dla wskrzeszania zmarłych ludzi. Jednak po tym jak próbował ożywić Oriona, Hades, władca podziemii poskarżył się Zeusowi, że niedługo nikt nie trafi do niego już żadna dusza. Zeus zgodził się mu pomóc i zabił Asklepiosa piorunem, a następnie przemienił w gwiazdozbiór Wężownika. Pragnący zemsty za śmierć syna Apollin, ojciec Asklepiosa, uśmiercił w zamian wszystkie cyklopy.
Po dziś dzień od wezwania Asklepiosa zaczyna się składana przez adeptów medycyny przysięga Hipokratesa.