EKSPLORER ANTYCZNY

Efektem głeboko zakorzenionych wierzeń i czczenia majestatu władcy było powstanie niezwykle rozwiniętej sztuki, której wytwory możemy od ponad stu lat podziwiać w Egipskim Muzeum Starożytności w Kairze. Zgromadzono w nim największą kolekcję skarbów antycznych z epoki faraonów, które udało sie zabezpieczyć przed wywieziem z Egiptu. Dzieje kolekcji, liczącej obecnie ponad 150 tys. eksponatów oraz kilkadziesięciu tysięcy nie zweryfikowanych w magazynach z braku miejsca, rozpoczęły się 15 sierpnia 1835 roku. Tego dnia wydane zostały, dzięki staraniom egipskiego naukowca Rifa’a al-Tahtawi (1801-1873), pierwsze przepisy regulujące handel zabytkami.

O skarbach dawnej przeszłości nad Nilem świat dowiedział się dopiero w rezultacie wyprawy wojennej (1798-1801) generała Napoleona Bonaparte do Egiptu, który podejmując wyprawę do Egiptu zabrał ze sobą także 187 francuskich uczonych, mających zbadać kraj stanowiący wówczas część imperium osmańskiego. Plonem ich pobytu stało się 12-tomowe dzieło „Decription de l’Egypte” wydane w latach 1809-22. Znalazły się w nim również, wówczas jeszcze skromne, opisy sztuki starożytnej tego kraju. Podczas tej wyprawy odkryto niezwykły artefakt, słynny Kamień z Rosetty, dzięki któremu Jean-François Champollion (1790-1832), francuski językoznawca, archeolog i egiptolog odczytał egipskie hieroglify. Wówczas też założono w Kairze Instytut Egipski i jednocześnie rozpoczął się rabunek, a także roztrwanianie odkrywanych skarbów oraz ich wywóz – do Francji, później Anglii, Austrii i innych krajów. Wydane w 1835 roku przepisy miały temu zapobiec. Udało się to, niestety, tylko częściowo, o czym świadczą bogate zbiory starożytności egipskich w wielu muzeach świata.

Równocześnie rozpoczęło się tworzenie kolekcji skarbów z epoki faraonów, a pierwszym miejscem, gdzie mieściło się Muzeum Egipskie stał się budynek w Ogrodach Ezbekija w Kairze. Tworzył je francuski inżynier i geograf Marice Adolphe Linand de Bellefrondes-Bey (1799-1883). Niestety, ideą gromadzenia dzieł sztuki i pamiątek przeszłości nie bardzo przejmowali się ówcześni władcy Egiptu. Zarówno wicekról pasza Muhammad Ali (1769-1849), jak i jego następcy traktowali to muzeum i jego kolekcję jako podręczny magazyn, z którego czerpali prezenty dla zagranicznych gości. Zbiory przeniesiono do Cytadeli Saladyna, ale przestały one istnieć, gdy wnuk Muhammada, regent, a następnie gubernator Egiptu Abbas Pasza (1813-54) tuż przed śmiercią ofiarował ich resztki austriackiemu arcyksięciu Maksymilianowi. W trzy lata później Sa’id Pasza (1822-63), czwarty syn Muhammada Alego, wali (gubernator) Egiptu od 1854 r. do śmierci, po usilnych zabiegach Francuza Auguste Mariette’a (1821-81), historyka, archeologa i egiptologa, twórcy i człowieka szczególnie zasłużonego dla Muzeum Egipskiego, pozwolił na jego założenie w opuszczonym meczecie na terenie kairskiej dzielnicy Bulak. Obok niego zbudowano pawilony magazynowe. Utworzono również Zarząd Starożytności, którego pierwszym dyrektorem został Mariette.

Prowadzone przez francuskiego historyka, archeologa i egiptologa (1821-1881) intensywne prace wykopaliskowe umożliwiły zebranie sporej kolekcji zabytków z różnych regionów Egiptu. Zgromadzone artefakty w muzeum to: m.in. reliefy, sarkofagi, papirusy, obiekty sztuki funeralnej, przedmioty znalezione w grobowcach, rzeźby (m.in. wykonana z czarnego granitu rzeźba królowej Nefertiti), posągi (m.in. granitowy posąg królowej Hatszepsut oraz kolosalny posąg Amenhotepa IV) i biżuteria. W muzeum znalazła się ponadto kolekcja portretów fajumskich z okresu hellenistycznego i rzymskiego.

W 1863 roku postanowiono udostępnić je zwiedzającym w Egipskim Muzeum Starożytności mieszczącym się wówczas w budynkach nad brzegiem Nilu. Jednak powiększające się stale zbiory wymusiły zbudowanie dla nich specjalnego, dostosowanego do muzealnych potrzeb obecnego gmachu, który został otwarty w 1902 na placu Midan at-Tahrir, w Kairze.

Zbiory jednak rosły i zpowodu ciasnoty są częściowo przenoszone z jednych sal do innych. Od dobrych paru lat trwa jednak budowa nowej muzealnej siedziby w pobliżu piramid w Gizie. Mają do niej zostać przeniesione eksponaty najcenniejsze i budzące największe zainteresowanie zwiedzających, wśród nich skarby z grobowca Tutanchamona. Zaś wiele innych, bo zasoby muzealnych magazynów są ogromne, prezentowane mają być nadal w dotychczasowym gmachu. Nowe muzeum w Gizie miało zostać oddane do użytku w 2013 roku. Kiedy jednak nastąpi otwarcie, tego nikt nie wie...