Turcja_Stambul

Tureckie historie

Historia V - Stambuł

Stambuł - jest jedyną metropolią świata znajdującą się na dwóch kontynentach, europejskim i azjatyckim. Historycznie w tym miejscu ok. 680 roku p.n.e. uciekinierzy z greckiej Megary założyli kolonię Chalkedon. Dwadzieścia lat później inna grupa Greków pod przewodnictwem Byzasa założyła po stronie europejskiej pierwszą większą miejscowość – obecnie Sarayburunu, czyli „Cypel Pałacu”. W 513 p.n.e. miasto zostało zdobyte przez Persów. Od 407 p.n.e. miasto należało do Aten, a od 405 p.n.e. do Sparty. Grecka historia miasta zakończyła się w 146 p.n.e., gdy został zawarty związek z Rzymem, a następnie gród dołączono do Cesarstwa. Po podziale Imperium cesarz Konstantyn I Wielki przebudował miasto i w 330 roku nadał mu nową nazwę – Konstantynopol.
Za rządów cesarza Justyniana I w latach 532 do 537 wybudowano Kościół Hagia Sofia. W 1054 roku Konstantynopol stał się centrum kościoła prawosławnego. W XV wieku miasto zostało zdobyte przez Turków i stało się stolicą Imperium Osmańskiego.

Najważniejsze obiekty, które obecnie trzeba odwiedzić to przede wszystkim wspomniana już Hagia Sophia (Ayasofya), po łacinie Sancta Sophia, kościół Mądrości Bożej. Kościół od czasów cesarza Justyniana przez ponad 900 lat uchodził za największy obiekt sakralny w chrześcijaństwie. Ważny symbol czasów bizantyjskich, aż do zajęcia Konstantynopola przez Turków. Budowla imponuje wielkością, przestrzenią, i niezliczonymi zdobieniami o symbolice chrześcijańskiej i islamskiej. Wewnątrz magiczną aureolę tworzą ogromne żyrandole, nisko zawieszone nad posadzką. To relikt po Imperium Osmańskim, w czasach którego zastąpiono nimi lampy naftowe. Dwupoziomowa świątynia pozwala na jej podziwianie z różnych perspektyw. Centralną część świątyni zajmuje Mihrab (dawny ołtarz). W głównej absydzie widoczna jest Matka Boska z Dzieciątkiem. W galerii na piętrze na jednej ze ścian przedstawiono wizerunek Chrystusa Pantokratora. W obiekcie znajdują się również mozaiki cesarzy – Konstantyna I Wielkiego oraz Aleksandra.

Kolejnym znaczącym obiektem sakralnym jest słynny Błękitny Meczet, który obok Hagia Sophia jest jedną z najbardziej okazałych budowli dzielnicy Sultanahmet. "Blue Mosque” niewątpliwie robi wrażenie - wewnątrz zapewniono ogromną przestrzeń do modlitwy doświetlną przez 260 okien i ogromne żyrandole. Posadzki są wyłożone czerwonymi dywanami, które niezwykle pięknie kontrastują ze ścianami meczetu, gdzie dominują odcienie błękitu. To za sprawą 21 tysięcy kafelków stanowiącyh wykładzinę ścian. Do tego kolumny, tradycyjne łuki i ogromna kopuła. To bardzo efektowna architektura. W centralnej części zwaną Mihrab, znajduje się fragment świętego czarnego kamienia z Kaaby w Mekce. Błękitny Meczet nadal pełni funkcję islamskiej świątyni. Codziennie odbywają się w nim modlitwy, ale jest też dostępny dla turystów.

Po obiektach sakralnych godnym odwiedzenia pozostaje były pałac sułatana Topkapi. Przekraczając mury obiektu trzeba mieć świadomość, że był on przez prawie 400 lat centralnym ośrodkiem osmańskiej władzy, zamieszkiwanym przez pokolenia sułtanów i ich rodziny. Przyciąga turystów jak magnes zapraszając do sułtańskich komnat, haremu i na dziedzińce, by poznać skrywające w swych murach liczne anegdoty i tajemnice.

Po przekroczeniu Bramy Cesarskiej znajdziemy się na pierwszym z czterech dziedzińców. To dziedziniec janczarów, jedyny z dziedzińców dostępny powszechnie, był jednocześnie jedynym miejscem w pałacu, gdzie wysocy dostojnicy mogli wjechać konno. Dziedziniec ma nieregularny kształt, między Bramą Imperialną, a Bramą Pozdrowień biegnie 300-metrowa aleja. Za Orta Kapı (Bramą Środkową) znajduje się drugi dziedziniec. Bramę wzniósł w 1524 roku Sulejman I Wspaniały przeznaczając go dla doradców sułtańskich, a także służby i urzędników. To właśnie tutaj mieściły się cesarskie kuchnie oraz stajnie.

Trzeci dziedziniec pałacu był prywatnym podwórcem sułtana. Aby do niego wejść, trzeba było przejść przez Bab-Saadet, czyli tak zwaną Bramę Szczęśliwości. Nikt nie mógł przejść przez te drzwi bez specjalnego zezwolenia, a ci, którzy je posiadali, prowadzeni byli przez białych eunuchów. Wokół trzeciego dziedzińca były usytuowane lokale Uniwersytetu Pałacowego. Znajdowały się w nim pawilony Biblioteki Ahmeda III, skarbiec, kolekcja strojów sułtańskich, komnata z relikwiami, kolekcja zegarów, dział miniatur i portretów, a także Sala Audiencyjna (Tronowa). W tejże sali sułtan spotykał się z ambasadorami obcych państw, a także ze swoimi doradcami wojskowymi. Ze względów bezpieczeństwa obsługę sali stanowili wyłącznie głuchoniemi.

Ostatni, czwarty dziedziniec to duży ogród z wieloma pawilonami, gdzie odpoczywał sułtan. Obecnie część pałacu po prawej stronie została przekształcona w kawiarnię, z której rozpościera się piękny widok na Bosfor i azjatycką część Stambułu.
Miejscem zakazanym i niedostępnym były pomieszczenia mieszkalne sułtańskiej rodziny. Na czele haremu stała matka panującego sułtana. Zgodnie z prawem islamskim, sułtan mógł mieć cztery żony. Jeśli chodzi o konkubiny, islam zezwalał, aby mężczyzna miał ich tyle, ile może utrzymać. Harem składa się z kilkuset komnat, ale udostępnione do zwiedzania jest tylko kilkanaście. Do najważniejszych należy Agalar Taşligi (dziedziniec Czarnych Eunuchów), Cariye ve Kadinefendi Taşligi ((dziedziniec Konkubin i Żon), pokoje Sułtanki Matki, łaźnia sułtana oraz Hünkar Sofasi (komnaty władcy), największe w haremie, zdobione kafelkami z Delft.

Sporą atrakcją turystyczną ogromnego Stambułu są Kryty (Wielki) Bazar i Targ Korzenny. Po zdobyciu miasta przez Turków, na rozkaz sułtana Mehmeda II Zdobywcy zbudowano w 1464 dwie hale dla jubilerów i antykwariuszy. Dookoła nich stopniowo zaczęły powstawać kolejne sklepiki. Do XIX w. odbywał się tutaj również handel niewolnikami.
Po każdym zniszczeniu przez pożar czy trzęsienie ziemi bazar odnawiano i powiększano. Obecny kształt pochodzi z XIX wieku. Jest to obszar zajmujący 4,5 ha, na którym zlokalizowano ponad 3500 sklepików i stoisk, ponad 60 ulic, 22 bramy, restauracje i kawiarnie, dwa meczety i cztery fontanny. Codziennie przez alejki bazaru przelewają się tłumy poszukujących towarów po okazyjnych cenach.
Alternatywą dla Wielkiego Bazaru jest targ korzenny zwany też egipskim, którego historia sięga lat 60. XVII wieku. Nazwa wzięła się od Arkady Handlowej wybudowanej z podatków od towarów importowanych z Egiptu. Dawniej można było się tu zaopatrzyć we wszelkiego rodzaju przyprawy czy zioła (mające także właściwości lecznicze).